ultrazvuk

ultrazvuk, mehanički, elastični transverzalni ili longitudinalni valovi (u ljudskom tijelu samo potonji) frekvencija većih od 20kHz. U medicinskoj praksi se upotrebljava ultrazvuk u intervalu frekvencija od 1 MHz do 5 MHz s intenzitetima koji mogu biti nekoliko desetina mW/cm² ali i 100 W/cm², pa i više. Brzina zvuka ovisi o sredstvu, u vodi je oko 330m/s, dok se u raznim tkivima kreće oko 1500m/s. Generacija i detekcija ultrazvuka osniva se na piezoelektričnom efektu (mehaničko titranje nekih kristala u izmjeničnom električnom polju) ili magnetostrikciji (titranje nekih kristala u izmjeničnom magnetskom polju). Intenzitet ultrazvuka se u homogenom sredstvu eksponencijalno smanjuje zbog fenomena apsorpcije, pri čemu se energija ultrazvučnog snopa postupno prenosi na tvar u kojoj se ultrazvučni val širi. Djelovanje ultrazvuka na tkivo je mehaničko, toplinsko i kemijsko (mikromasaža tkiva, poticanje difuzije u otopinama, utjecaj na propustljivost propusnih membrana, mehaničko mrvljenje krutih čestica i makromolekula, baktericidno djelovanje, zagrijavanje tkiva, ionizacija molekula i dr.). Refleksija ultrazvuka na unutrašnjim dijelovima nehomogena sustava omogućava lokaciju i određivanje oblika graničnih ploha (ehoencefalografija, primjenu u oftalmologiji i dr., → ultrasonografija). Registracija razlike u frekvenciji emitiranog signala i frekvenciji reflektiranog signala s pokretne plohe ili čestice unutar organizma (Dopplerov efekt) daje informacije o unutrašnjim gibanjima (ultrazvučna kardiografija, mjerenje brzine protoka krvi itd.). Od posebna je zanimanja primjena ultrazvuka u sjedinjavaju slomljene kosti, gdje ultrazvuk pomaže difuziju i polimerizaciju nekih monomera koji učvršćuju koštane ulomke. U okviru fizikalne terapije primjenjuju se 0,25 do najviše 1,5W/cm² kroz 3-5, najviše 10 minuta, bilo kroz vodu, bilo s kontaktnim medijem koji može biti parafinsko ulje ili lijek u prikladnom obliku (antiflogistik ili kortikosteroid u suspenziji ili u obliku masti, → sonoforeza). Indikacije su degenerativne bolesti zglobova, ekstraartikularni reumatizam (napose entezopatije) i keloidi, a upalne reumatske bolesti samo u stadiju remisije. Kontraindikacije: oštećenja kože, maligni tumori, tromboza, sklonost krvarenju, srčane greške, loše opće stanje bolesnika; u djece se u. ne smije primijeniti na epifizne zone rasta kosti, a u starih osoba na porozne kosti.