ulozi

ulozi (giht), metabolička bolest kod koje zbog preobilna stvaranja ili nedovoljna izlučivanja mokraćne kiseline dolazi do hiperuricemije i potom do taloženja kristala mononatrijskog urata u tkivima, napose u hrskavici (u zglobovima i na ušci). Primarni ulozi su genetski uvjetovana bolest, koja nastaje zbog enzimskog poremećaja metabolizma purina (najčešće defekt fosforibozil-pirofosfat-amidotransferaze). Taj je oblik znatno češći u muškaraca. Hiperuricemija može asimptomatski postojati godinama, a prva klinička manifestacija uloga obično je akutni artritis, pa se on i pojavljuje najčešće tek nakon 40. godine života. Prodorom kristala u zglob nastaje žestoka i burna upala zgloba (urički, mikrokristalni artritis), iznenada i bez prodroma, obično prvi put lokalizirana na bazalnom zglobu nožnog palca. Provokativni trenutak za nastup artritisa može biti mehanički inzult ili obilno uživanje hrane ili alkohola. Zglob je otečen, koža nad njim topla i crvena, a boli su veoma jake; zbog izgleda, stanje se nerijetko zamjenjuje s flegmonom i liječi antibioticima. Artritis traje nekoliko dana pa se smiri (i bez liječenja), ali se nakon različito dugih vremenskih intervala ponavlja, traje sve dulje, zahvaća sve veći broj zglobova i napokon bude trajno manifestan (kronični urički poliartritis). Kristali urata nakupljaju se stvarajući tofe (→ tofi), koji razaraju kosti, pa se zglobovi deformiraju, a tetivni, potkožni i drugdje nastali tofi izobliče čitave ruke i noge. Taloženje urata u tkivo bubrega oštećuje bubrežnu funkciju (uratna nefropatija), a taloženjem u kanalnom sustavu bubrega nastaje nefrolitijaza. Bolesnici su obično pretili, često boluju od hipertenzije, a mogu imati hiperlipoproteinemiju s povećanjem triglicerida i kolesterola te smanjenu toleranciju glukoze. Uz kliničku sliku i nalaz hiperuricemije siguran dijagnostički element je dokaz kristala urata u sinovijskoj tekućini ili u tofu (uška!). Liječenje: u akutnom napadu kolhicin, ili jedan od nesteroidnih antiflogistika u visokoj dozi (derivati pirazolona, indometacin); u kroničnoj fazi, pri urednoj bubrežnoj funkciji - urikozurici, a pri oštećenoj - urikostatici (alopurinol) te dijeta s redukcijom purina, nukleoproteina i alkohola. Kod slučajno otkrivene asimptomatske hiperuricemije dovoljan je dijetni režim. Sekundarni ulozi nastaju zbog pojačane razgradnje nukleoproteina kod hemoblastozô, psorijaze te u tijeku liječenja malignih bolesti citostaticima i iradijacijom (obilno raspadanje stanica!), a i u bolesnika na trajnoj hemodijalizi. Uz liječenje osnovne bolesti obično se daje alopurinol, dok se akutni napad liječi kolhicinom.