koštana srž

koštana srž (medulla, osium, k. moždina), krvotvorno tkivo smješteno u moždinskim šupljinama kosti i u prostorima među gredicama spužvasta koštanog tkiva. Osnovu čini retikulsko vezivno tkivo ispunjeno krvnim stanicama i njihovim predstadijima (mijeloično tkivo). Primarna koštana srž, razvojni predstadij (mezenhim koji s krvnim žilama urasta u središta okoštavanja), koji još ne sadrži predstadije krvnih stanica. Crvena koštana srž, hematopoetski aktivna koštana srž (crvena zbog stanica koje sadrže hemoglobin u citoplazmi). U njoj nastaju sve krvne stanice, razgrađuju se eritrociti i stvara rezerva željeza nastala raspadanjem hemoglobina. U novorođenčeta se nalazi u svim kostima, kasnije se najvećim dijelom pretvara u žutu koštanu srž. U odrasla čovjeka nalazi se samo u pljosnatim kostima (prsna kost, kralješci, rebra, ključna kost, kosti zdjelice i svoda lubanje), a u mlađih osoba i u proksimalnim epifizama nadlaktične i bedrene kosti. Sastojci: a) stroma, retikulsko vezivno tkivo (retikulske stanice sa sposobnošću fagocitoze, retikulska vlakna). Retikulske stanice proširenjima svojih izdanaka priliježu uz endotel sinusoidnih kapilara (adventicijske stanice), a spljoštene uz unutrašnju plohu kosti čine endost; b) hematopoetski tračci, nakupine nezrelih predstadija krvnih stanica u oknima retikulskog tkiva. Unutar nakupina eritroblasta nalaze se makrofagi koji predaju eritroblastima željezo pohranjeno u citoplazmi u obliku feritina i hemosiderina i fagocitiraju njihove izbačene jezgre; c) sinusoidne kapilare, obložene su endotelom s pukotinama među stanicama (litoralne stanice), kroz koje ulaze u krvni optok zreli eritrociti i granulociti te limfociti B koji potpuno sazrijevaju tek u perifernim limfnim organima. Žuta koštana srž nadomješta crvenu u dugim (cjevastim) kostima odrasla čovjeka. Sastoji se najvećim dijelom od masnih stanica. Nediferencirane mezenhimske stanice mogu se diferencirati u krvotvorno tkivo (crvena koštana srž ) u slučaju krvarenja, hipoksije i pojačane razgradnje eritrocita. U starosti i nekim bolesnim stanjima smanjuje se broj masnih stanica, a retikulske stanice nabubre zbog povećana sadržaja vode (želatinozna koštana srž).