krvne grupe

krvne grupe, podjela krvi prema antigenima koji se nalaze u eritrocitnoj membrani. Od 1900. god. kada je Landsteiner otkrio prve antigene ABO-sustava, dosad je otkriveno oko 400 antigena. Tri stotine antigena klasificirano je u 20 sustava eritrocitnih krvnih grupa. Svaki sustav krvnih grupa ima više srodnih antigena i odgovarajućih protutijela (antitijela) s kojima reagira. Eritrocitni antigeni građeni su od ugljikohidrata, proteina i lipoproteina. K. g. obuhvaćaju ove sustave:1. ABO, 2. Rh, 3. MNS, 4. P, 5. Kell, 6. Lewis, 7. Kidd, 8. Duffy, 9. Lutheran, 10. Diego, 11. ostale krvne grupe, 12. antigene niske frekvencije, 13. antigene visoke frekvencije (univerzalni antigeni), 14. grupnospecifične tvari u serumu i drugim tekućinama. Geni za sustav ABO krvnih grupa nalaze se na devetom kromosomu, ima ih više od tri. Nasljeđuju se kao dominantno obilježje. U sustavu ABO-sustava razlikuju se četiri osnovne grupe: A, B, AB i 0. Učestalost za Hrvatsku iznosi: krvna grupa A 41,78%, krvna grupa B 17,70%, krvna grupa AB 6,52%, krvna grupa 0 33,99% . Kada se na eritrocitnoj membrani nalazi A-antigen, u serumu se nalazi protutijelo B. Kod antigena B u serumu se nalazi protutijelo A; kod antigena AB u serumu nema protutijela A ni B, kod krvne grupe 0 nema na eritrocitima ni antigena A ni B, ali ima u serumu protutijela A i B. Fenotip krvnih grupa ABO određuje se serumima poznate specifičnosti, a genotip se dobije zaključivanjem prema poznavanju krvne grupe (fenotipa) ispitanika njegovih roditelja, sestara i djece. Rh-sustav krvnih grupa otkriven je četiri desetljeća nakon otkrića ABO-sustava (Levin i Stetson, 1939 -Landsteiner i Wiener,1940). Tome sustavu pripada preko 40 antigena, ali je Rho (D)-anti-gen, prvi otkriven, ostao najvažniji (on se i danas naziva Rh-faktor). Prema njegovoj prisutnosti klasificiraju se ljudi u Rh-pozitivne (84% ) i Rh- negativne (16% ). Rh-protutijela nalaze se izuzetno rijetko u serumu osoba koje nisu prethodno imunizirane. ABO-sustav i Rh- sustav temelji su kliničke primjene transfuzije krvi. Biološke funkcije krvnih grupa su nepoznate, iako je nezamislivo da nemaju neku funkciju, a dio su stanične membrane. Poznavanje krvnih grupa važno je u genetici, antropologiji, imunologiji, sudskoj medicini, a najviše u kliničkoj medicini.