adrenergični receptori
traži dalje ...adrenergični receptori (adrenoceptori), molekulske strukture stanica koje reagiraju s adrenalinom i noradrenalinom (prirodni prenosioci impulsa u simpatičkom živčanom sustavu). Alfa-adrenergični receptori su odgovorni za ekscitaciju tkiva (osim crijevo: inhibicija), a beta-adrenergični receptori daju inhibicijske reakcije u tkivima (osim srca: ekscitacija). Alfa-adrenergični receptori su smješteni na noradrenergičnim živcima. Dijele se na alfa-1 (postsinaptičke) i alfa-2 (presinaptičke) receptore. Alfa-2 receptori imaju svojstvo tzv. autoreceptora (sadrže neurotransmiter koji inhibira vlastito oslobađanje). Beta-adrenergični receptori nalaze se na vanjskoj strani stanice, gdje mogu reagirati sa specifičnim strukturama - ligandi (najčešće etanolamini). Ovaj receptor uključuje više komponenti: etanolaminsko vezno mjesto, adeniciklazne katalitičke jedinice, nukleotidsko regulacijsko mjesto. Supstancije koje djeluju na alfa-adrenergične receptore ili beta-adrenergične receptore nazivaju se agonisti ili stimulatori ovih receptora. Ovi se receptori mogu blokirati pa su to blokatori ili antagonisti adrenergičnih receptora. U oba slučaja mnoge od tih tvari postali su lijekovi.
PRIKAZ RASPODJELE ADRENERGIČNIH RECEPTORA U NEKIM ORGANIMA
Organ (tkivo) | Vrsta receptora | Reakcija (stimulacija živca ili agonist) |
srce | beta-1 | povećanje frekvencije povećanje snage povećanje snage |
krvne žile | alfa-1 alfa-2 beta-1 beta-2 |
kontrakcija kontrakcija (znatno: tjelesna muskulatura) dilatacija (srednje: koronarke) dilatacija (malo: ostale) dilatacija (znatno: tjelesna muskulatura) |
masno tkivo | alfa beta-1 |
povećanje slobodnih masnih kiselina povećanje glicerola |
jetra | alfa beta-2 |
glikogenoliza i glukoneogeneza hiperglikemija |
oko | alfa-1 | midrijaza |
tjelesni mišić | beta-2 | glikogenoliza preuzimanje kalija tremor |
pluća | alfa-1 beta-2 |
smanjena sekrecija bronha povećana sekrecija bronha relaksacija |
uterus | alfa beta-2 |
u trudnoći: kontrakcija u trudnoći: relaksacija izvan trudnoće: relaksacija |
tanko crijevo | alfa-1 beta-1 beta-2 |
smanjenje pokretljivosti |
PODJELA ADRENERGIČNIH RECEPTORA
Vrsta | ||
Alfaadrenergični receptor | Betaadrenergični receptor | |
Podvrsta | neselektivni | neselektivni |
selektivni beta-1 | ||
selektivni alfa-2 | selektivni beta-2 | |
Agonist | noradenalin, cirazolin | izoprenalin |
dobutamin | ||
kloadin | salbutamol | |
Antagonist | fentolamin, prazosin | Propranolol, sotalol |
atenolol | ||
johimbin | ICI-118551 |
članak preuzet iz tiskanog izdanja 1992.
adrenergični receptori. Medicinski leksikon (1992), mrežno izdanje. Leksikografski zavod Miroslav Krleža, 2024. Pristupljeno 21.11.2024. <https://medicinski.lzmk.hr/clanak/adrenergicni-receptori>.