endoplazmatska mrežica

endoplazmatska mrežica (endoplazmatski retikulum), citoplazmatska organela koja prožima manja ili veća područja citoplazme međusobno povezanih graničnom membranom omeđenih prostora u obliku spljoštenih cisterni, cjevčica ili mjehurastih izbočenja. Na membranama se odvijaju biosintetski procesi a u kanalićima modifikacije proizvoda i intracelularni transport. Odvajanjem mjehurića s krajeva kanalića (transportni mjehurići) obavlja se prijenos tvari u cisterne Golgieva aparata. Endoplazmatska mrežica je u kontinuitetu s perinuklearnim prostorom, a njezina se granična membrana nastavlja na vanjsku membranu jezgrine ovojnice. Zrnata (granulirana, hrapava) endoplazmatska mrežica ima na vanjskoj površini svoje membrane brojne poliribosome. Nalazi se u stanicama koje sintetiziraju proteine namijenjene lučenju (serozne stanice žlijezda slinovnica i gušterače). Polipeptidi sintetizirani na ribosomima ulaze u unutrašnjost kanalića. Područja citoplazme s gusto zbijenim, usporedno smještenim cisternama zrnate endoplazmatske mrežice, na običnim histološkim preparatima izrazito su bazofilna (zbog sadržaja RNK) i nazivaju se ergastoplazma (egzokrine žljezdane stanice gušterače) a u perikarionu živčane staniee Nisslova tjelešca ili tigroid. Glatka endoplazmatska mrežica nema ribosoma i sudjeluje u sintezi glikogena i lipida (hepatociti) i steroidnih hormona (stanice kore nadbubrežne žlijezde. Leydigove stanice testisa, luteinske staniće). U jetri sudjeluje i u detoksikaciji i inetabolizmu kolesterola, žučnih kiselina i žučnih boja. U skeletnim i srčanim mišićnim vlaknima čini sarkoplazmatski retikulum u kojemu se za vrijeme mišićne kontrakcije koncentriraju ioni kalcija. Okruženjem odumrlih sastojaka citoplazme tvori membranu autofagosoma, a u telofazi stanične diobe stvara jezgrinu ovojnicu. Na periferiji citoplazme megakariocita tvori demarkacijske membrane trombocita.