lizosomi

lizosomi, stanične tvorbe (organele), odvojene od citoplazme lipoproteinskom membranom, veličine 0,4-0,8 μm, sadrže hidrolitske enzime koji razgrađuju esterske, peptidne i glikozidne veze u makromolekulama. Njihove funkcije su mnogobrojne: razgradnja egzogenih i endogenih makromolekula, uklanjanje tvorbi koje su obavile funkciju (mitohondriji, Golgiev kompleks i dr.), pretvorba hormona iz inaktivnog oblika u aktivni i dr. Osnovni procesi kojima lizosomi obavljaju svoje funkcije jesu: endocitoza, autofagocitoza, krinofagija i egzocitoza. Endocitozom dospijeva u stanicu neka biološki aktivna tvar vezana na biološki nosilac (lizosomotropni oblik), nastaje endosom koji s primarnim lizosomom (taj sadrži enzime) stvara sekundarni lizosom. U potonjem dolazi do razgradnje pa oslobođena biološki aktivna tvar ostvaruje svoje učinke u citoplazmi ili u samim lizosomima. U lizosome dospijeva (lizosomotropizam) niz različitih farmakoloških, toksičnih i kancerogenih tvari (lizosomotropne tvari). Na osnovi toga nastala je lizosomotropna terapija tj. usmjeravanje lijekova u lizosomski sustav. Poremećaj lizosomskih funkcija (uglavnom enzimski deficit) može biti uzrokom brojnih patoloških stanja (lizosomskih bolesti) kao što su: tezaurizmoze, degeneracija mrežnice, ateroskleroza, multipla skleroza i dr.