lumboishijalgija

lumboishijalgija (lumboischialgia, ishijalgija, ishijas), bolni vertebrogeni sindrom, najčešće izazvan mehaničkim podražajem (pritiskom) korjenova lumbosakralnoga živčanog spleta protruzijom, prolapsom ili hernijom prethodno degenerativno promijenjena intervertebralnog diska (u razini L_4-5, ili L₅-S₁). Početak je obično nagao, potaknut mehaničkim faktorom (nesmotren pokret tijelom, podizanje tereta i dr.). Javi se žestoka bol u slabinskom području koja se ubrzo proširi kroz jednu nogu, duž ishijadičnog živca, sve do gležnja ili prstiju stopala, a uz to obično i osjet mravinjanja (parestezije); mišići uza slabinsku kralješnicu su refleksno napeti, osobito na bolnoj strani. Bolesnik je u tom stadiju jedva pokretan, ili nepokretan, sagnut i nagnut na stranu bolne noge. Lazarević-Lasègueov znak i njegove modifikacije, kao i drugi znakovi afekcije ishijadičnog živca, pozitivni su (→ Lasègueov znak). Ovisno o stupnju iritacije ili kompresije senzibilnog ili motornog živčanog korijena javljaju se daljnji živčani simptomi: refleks Ahilove tetive i patelarni refleks mogu oslabiti ili ugasnuti, površni osjet na koži se mijenja, gruba snaga mišića lista i stopala može oslabiti a sami mišići atrofirati. Može doći i do djelomične ili potpune oduzetosti ogranka ishijadičnog živca, najčešće peroneusa (stopalo se ne može podići, ono visi). Dijagnoza se temelji na pomnu kliničkom pregledu. Laboratorijski nalazi su uredni. Degenerativne promjene na slabinskoj kralješnici dokazuju se radiološki (ali ne moraju biti u skladu s kliničkom slikom!), prolaps ili hernija diska utvrđuju se mijelografijom ili kompjuteriziranom tomografijom, a oštećenje živčanog spleta elektromiografijom. Liječenje: u akutnoj fazi mirovanje, najbolje ležanjem u tzv. Williamsovu položaju (glava i trup lagano podignuti, koljena i kukovi savijeni, a ispod koljena je stavljen jastuk). Kad boli popuste i bolesnik postane pokretan, potrebna je fizikalna terapija: najvažnija je kineziterapija, ali ne „razgibavanjeˮ kralješnice, već samo izdašno snaženje mišića leđa i trbušne stijenke. Osobito je važna edukacija bolesnika o izbjegavanju rizičnih položaja i pokreta, radi prevencije recidiva (kojima lumboishijalgija u pravilu naginje). Ako ovaj postupak ne bude uspješan, valja ocijeniti indikaciju za operaciju. Nastupi li → sindrom kaude ekvine, potrebna je hitna kirurška intervencija. Diferencijalno dijagnostički treba, osim na pritisak diskusom, misliti i na druge etiološke činioce (→ lumbalni sindrom).