paranazalni sinusi

paranazalni sinusi, pneumatizirane prazne šupljine, smještene pretežno u kostima visceralnog kranija, vezane razvojno, morfološki i funkcionalno uz nosnu šupljinu. Sadrže zrak, a iznutra su obložene dišnom sluznicom. Zbog neznatne aktivnosti sinusa u funkciji disanja ta je sluznica histološki reducirana nosna sluznica, bez bitnih histoloških elemenata koji obavljaju sve važnije funkcije prilikom disanja. Razvoj su uvjetovale statičko-mehaničke sile uz nutritivne smetnje onih dijelova kosti koji su izgubili funkciju i postali nepotrebni. Paranazalni sinusi nisu nastali u toku evolucije kao organi s nekom posebnom funkcijom, nego kao uzgredni produkt arhitektonike i statike lubanje. Najveća takva šupljina je maksilarni sinus (antrum Highmori) u gornjoj čeljusti. Razvoj etmoidnog labirinta u vezi je s interorbitalnim razmakom. Što je taj razmak širi, etmoidne šupljine su veće, a što je razmak uži, etmoidni labirint se slabije razvija. Frontalni sinusi samo su izdanak etmoidnog labirinta. Za sfenoidni sinus smatra se da je u vezi s mijenjanjem odnosa između splanhnokranija i neurokranija. U evoluciji sfenoidnog sinusa u čovjeka veliku ulogu ima uspravni položaj dvonožaca.