paratireoidni hormon

paratireoidni hormon (PTH), hormon paratireoidnih žlijezda (epitelnih tjelešaca), linearni polipeptid građen od 84 aminokiselina, molekulska masa 95000. Nastaje od predstadija koji sadrže 115 aminokiselina (preprohormon) odnosno 96 aminokiselina (prohormon). Neposredan učinak PTH je pojačano izlučivanje fosfata mokraćom (fosfaturija) uz smanjeno izlučivanje kalcija. PTH djeluje, nadalje, izravno na kost povećavajući njenu apsorpciju i mobilizirajući kalcij. Potonje se osniva na brzom učinku-aktivaciji kalcijske pumpe, i sporom-aktivaciji osteoklasta. Osim toga, PTH aktivira neaktivni vitamin D (25- hidroksikolekalciferol) pretvarajući ga u aktivni obfik (1,25- hidroksikolekalciferol). Potonji pojačava apsorpciju kalcija i fosfora u crijevima. Svi učinci PTH dovode do porasta kalcija (hiperkalcemija) i smanjenja fosfata (hipofosfatemija) u krvi. Antagonistički hormon je → kalcitonin. Lučenje PTH potiče snižena razina kalcija u krvi (hipokalcemija) izravnim djelovanjem na paratireoidne žlijezde. O poremećajima lučenja PTH → hiperparatireoidizam, → hipoparatireoidizam. Danas više ne postoji značajnija terapijska upotreba ovog hormona, koji se u obliku injekcija (sk., intramuskularno, intravenski) upotrebljavao kod tetanije uslijed hipoparatireoidizma, te kao palijativna terapija karcinoma prostate (metastaze). Kod predoziranja nastaje opća slabost, povraćanje, proljev, apatija, letargija, koma.