silikoza

silikoza, fibrogena pneumokonioza, nastaje zbog udisanja kristala silicijeva dioksida (kvarca). To je najduže poznata profesionalna bolest radnika zaposlenih u rudnicima olova, bakra, kamenog ugljena, srebra i zlata, zatim u obradi pješčenjaka i granita, te u ljevaonicama i u proizvodnji grnčarije. Patogeneza bolesti je nejasna. Čini se da se iz raspalih makrofaga, nakon fagocitoze silicija, oslobadaju fibrogeni spojevi. U plućima se stvaraju silikotični čvorići, koji međusobno konfluiraju, a u uznapredovalu stupnju razvije se masivna plućna fibroza. Javljaju se i pleuralne kožure. Bolest završava respiracijskom insuficijencijom. U akutnom obliku (do 3 godine izloženosti silicijevu dioksidu) dominira sve teža dispneja te bolesnik brzo umire. U ubrzanoj silikozi ekspozicija traje 5 do 15 godina; glavni simptomi su zaduha i kašalj. U 25% bolesnika pridružuje se tuberkuloza pluća (silikotuberkuloza). Kronična silikoza razvije se 20 do 30 godina nakon ekspozicije. Postupno se javljaju simptomi kronične opstrukcijske bolesti pluća. Dijagnoza se postavlja na temelju profesionalne anamneze, simptoma, radioloških (nodularne sjene i znakovi plućne fibroze) te funkcionalnih pretraga (restriktivno- opstruktivne smetnje ventilacije pluća). Djelotvorno liječenje ne postoji. Osnovnu ulogu imaju preventivne mjere.