stanični transport

stanični transport, prijenos tvari kroz staničnu membranu, ulaženje tvari u stanicu odnosno izlaženje tvari iz nje. Vrste transporta jesu: a) jednostavna i olakšana difuzija (→ difuzija), b) aktivan transport. Potonji način je prijenos tvari nasuprot koncentracijskom gradijentu (s mjesta niže na mjesto više koncentracije). Za aktivan transport potrebni su proteinski nosač i energija. Tvar koja se na taj način prenosi veže se na jednoj strani membrane na proteinski nosač, koji je prenosi kroz membranu, a na drugoj se oslobađa s nosača i otpušta. Postoje posebni enzimi koji prenošene tvari vežu na nosač, odnosno koje ih oslobađaju. Kapacitet aktivnog transporta ovisi o količini nosača i enzimskoj kinetici. Aktivan transport naziva se i pumpa. Najviše je rasprostranjena natrijsko-kalijska pumpa, koja u svim stanicama neprestano iz njih izbacuje natrij a ubacuje kalij. Poznate su, nadalje, kalcijska, jodna pumpa i dr. Poseban oblik aktivnog transporta je sekundarni aktivni transport (kotransport), npr. kotransport glukoze i aminokiselina s natrijem koji je mehanizam crijevne apsorpcije tih prehrambenih tvari. U tom slučaju nosač je dovoljan, ima dva mjesta vezivanja: za glukozu (odnosno aminokiselinu) i za natrij.