turnike

turnike (franc. tourniquet), instrument, naprava za stezanje krvne žile; upotrebljava se za privremenu opstrukciju žila, kod vaskularnih operacija, ali i u druge svrhe. Kirurški turnike se sastoji od debljeg konca (vrpce), gumene cijevi duge 10cm i peana. Oko krvne žile prođe se koncem koji se provede kroz gumenu cijev a ta se stisne peanom. Koncem se oko krvne žile učini omča koja se povlačenjem kroz kateter stegne i prekine cirkulaciju. U širem smislu pod nazivom turnikea razumijevaju se i druge naprave: a) automatski, rotirajući turnike, aparat koji se sastoji od zračnog kompresora i 4 zračne manšete za proksimalni dio udova. Manšete se zrakom intermitentno pune i prazne. Koristi se u liječenju akutnog plućnog edema; b) Esmarchov turnike (→ Esmarchova gumena traka); c) pneumatski turnike, gumena zračna manšeta koja se stavlja cirkularno oko uda proksimalno od kirurškog polja. Kirurško polje postaje beskrvno kad je tlak u manšeti viši od arterijskog; d) skalp-turnike, stavlja se cirkularno na granici vlasišta u svrhu prekida cirkulacije u površnim krvnim žilama tjemena. Koristi se u vrijeme davanja lijekova (npr. citostatika) da bi se smanjila opasnost od ćelavosti.