mitohondriji

mitohondriji, citoplazmatske organele svih eukariotskih stanica specijalizirane za proizvodnju energije potrebne za odvijanje metaboličkih procesa u stanici. Okrugla su ili izduljena oblika (0,5-2 μm × 2-7 μm). Broj i raspored u citoplazmi ovisi o energetskim zahtjevima. Mitohondriji su okruženi dvjema membranama, koje zatvaraju intramembranski prostor. Vanjska membrana je ravna, a unutrašnja nabrana i čini mitohondrijske grebene u većini stanica, a cjevčice (tubule) u stanicama koje sintetiziraju steroidne hormone (tubulusni tip mitohondrija). Nabori povećavaju aktivnu površinu pa su najbrojniji u stanicama s intenzivnim metabolizmom. U unutrašnjoj membrani smješteni su enzimi koji sudjeluju u oksidativnoj fosforizaciji i transportu elektrona, a u njezinim brojnim batićastim izbočenjima (elementarne čestice) odvija se sinteza ATP. Prostor među grebenima zauzima amorfni mitohondrijski matriks, koji sadrži sve topive enzime Krebsova ciklusa, enzime za oksidaciju masnih kiselina i za sintezu proteina, mitohondrijska zrnca (koncentriranje kalcija i magnezija), ribosome i nukleinske kiseline. Osnovna funkcija mitohondrija je pretvaranje kemijske energije sadržane u metabolitima iz citosola u pričuvni oblik (energijom bogati fosfatni vez u ATP) preko Krebsova ciklusa i oksidativne fosforilacije vezanih za lance prijenosa elektrona („stanično disanjeˮ, enzimi citokromi). Energija vezana u ATP može se osloboditi i upotrijebiti za svaki oblik rada u stanici (osmotski, mehanički, električni ili kemijski).